Aswan en de onvoltooide obelisk

Onze boot ligt nog steeds aangemeerd in Aswan. We verblijven hier al enkele dagen. Van hieruit bezochten we reeds het eiland Elefantine en het natuurgebied. We trokken een stukje de woestijn in om een kennis te maken met de Nubiërs ook de Aswandam en het eilandje Philae ontsnapten niet aan onze nieuwsgierigheid. En er staan nog drie bezoeken in en rond Aswan op het programma.

Aswan zelf is de zuidelijkste stad van Egypte. Al tijdens het Oude Rijk bewaakte deze strategisch gelegen garnizoenstad de zuidgrens van Egypte en diende hij als uitvalsbasis voor militaire expedities naar Nubië en Soedan. De stad ligt aan het mooiste deel van de Nijl, waar de woestijn tot aan de oever reikt en overal eilandjes opdoemen in het water.  Het was dé grote marktplaats van goederen, zoals kruiden, ivoor, goud en hout uit Egypte en Afrika.

Nu is het een bekend  wintervakantieoord. Er is veel zon, geen regen of nevel, blauwe hemel, droog klimaat en zuivere woestijnlucht. Gelukkig is er nogal wat wind, anders zou het er zelfs in het voorjaar te warm zijn. Sinds de bouw van de Nieuwe Hoge Stuwdam is het slaperige Aswan uitgegroeid tot een levendige stad.

Verwacht echter in Aswan niet dé grote winkelcentra die men aantreft in de andere grote steden in Egypte.  Het stadscentrum van Aswan bestaat vooral uit twee straten : de ongeveer 2 km lange, goed verzorgde Nijlpromenade ‘Corniche’ met winkels en Arabische koffiehuizen en de ‘Bazaarstraat’ parallel daaraan.

Hier zijn de soek. De koopwaar omvat een mengeling van schoenveters, video’s, fruit, groenten en scheerzeep en de typisch Egyptische en Nubische producten : van papyrus rollen als souvenir tot heerlijke muntbladen om thee van te zetten. Ook hier is afdingen een must.

Aswan was ook heel bekend voor zijn granietsteengroeve.

Van hier is het roze graniet afkomstig dat werd gebruikt voor de bouw van tempels. Het is ook hier dat zoveel obelisken uit de rots werden gehouwen. (cfr. de foto’s van de obelisken van de tempel in Karnak)

De granietgroeve

Een weg langs een verwaarloosde moslimbegraafplaats met verspreid liggende grafstenen en vervallen witte en geelgrijze gekoepelde grafmonumentjes leidt naar de oude granietsteengroeve.

Hier lieten de farao’s uit het roze, grijze en zwarte graniet het materiaal voor hun obelisken, beelden, kisten en sarcofagen uithakken.

En hier bevindt zich, uit de Faraonische tijd, de onvoltooide obelisk, die dateert uit de tijd van Koningin Hatsjepsoet (14de eeuw v.Chr.)

Links vooraan, zie je een deel van de top van de onvoltooide obelisk.

In het midden ligt de obelisk. Het gebied is afgespannen met koorden.

De gigantische half voltooide obelisk  werd van de rots losgemaakt, maar tijdens dit werk barstte hij en daarom werden de werken nooit voltooid. Hij was al aan drie zijden uitgehakt. Sommige bronnen beweren dat men bij het uithakken een spleet in het graniet vond en dat de obelisk hierdoor in de groeve werd achtergelaten, met één zijde nog aan de rotsen geklonken.

De obelisk zou met zijn lengte van 41,5 m, een basis van 4x4 m en een gewicht van naar schatting 1.168 ton één van de grootste obelisken uit de faraotijd zijn geworden.

Het is een kunst om een volledig beeld van die grote obelisk op foto te krijgen. We probeerden van alle kanten: aan de voet .. aan de top .. aan de zijkant. Het is gevaarlijk om dichtbij te komen, wegens de vele stenen die los liggen. Een vrouw die zich iets te ver waagt verzwikt haar voet.

Hoe werd zo'n groot stuk uit de rotsen gehouwen?

Om de obelisk uit de rots te kappen, gaf men eerst de lengteomtrek aan. Toen hakte men aan die twee lengtekanten een ongeveer 75 cm brede en 4 m diepe geul in het gesteente, waardoor twee zijvlakken tot aan de top ontstonden. Dit deed men met behulp van kogels van dioriet, beitels en hamers. Nu moest men nog de bodem loskrijgen. Daarvoor werden tunnels onder de obelisk gemaakt. In die tunnels schoof men houten balken en men liet water in de twee zijgroeven lopen. Het hout van de balken begon, door het water, met zo’n kracht uit te zetten, dat de obelisk op een gegeven moment uit de rots loskwam.

Dat dit niet altijd lukte, zien we hier in deze groeve, waar een onvoltooide obelisk ligt die in het midden overlangs is gescheurd. Toen hij scheurde was hij al aan drie kanten los.

Er wordt aangenomen dat hij bestemd was voor de dodentempel van Hatsjepsoet in Thebe.

Kan jij je voorstellen wat een werk het was om het gevaarte op de plaats van bestemming te krijgen. Via een hellende sleepbaan en op rollen of sleden werd de obelisk naar een zijkanaal van de Nijl getrokken.

Er wordt verteld dat hij tussen twee boten werd bevestigd en dan hing hij tijdens het vervoer naar het noorden in het water, zodat men van de opwaartse druk kon profiteren.

De meeste obelisken uit de Faraonische tijd zijn uit de granietgroeven van Aswan afkomstig. Ze werden met grote sleepboten over de Nijl vervoerd. Vroeger werd de top van de obelisken met bladgoud bedekt. Tegenwoordig staan er obelisken in zowat alle grote steden ter wereld : Parijs (waar de gouden punt hersteld is), Londen, New York, Istanbul … in Rome staan er niet minder dan zestien!

Het vervoer van deze geweldige monolieten leverde zelfs in de moderne tijd grote moeilijkheden op. De obelisk uit Luxor, die sinds 1836 op de Place de la Concorde in Parijs staat, werd per speciaal gebouwd schip naar Frankrijk gebracht. Het schip deed er 13  maanden over.

De naald van Cleopatra op het Victoria Embankement te Londen is afkomstig uit Heliopolis (buitenwijk van Caïro) . Hij werd in 1877 naar Engeland vervoerd in een ijzeren cilinder; deze werd naar zee gesleept en daar achter een sleepboot bevestigd. Een storm in de Golf van Biskaje veroorzaakte grote moeilijkheden, waarna de obelisk door een stoomboot op sleeptouw moest genomen worden.

De 41m hoge obelisk op het Sint-Pietersplein in Rome is eveneens uit Heliopolis afkomstig. Reeds in 39 naar Rome overgebracht, werd hij in 1586 naar het plein verplaatst.

We spenderen wat tijd in een souvenirwinkeltje aan de uitgang. Er zijn mooie dingetjes en ook heel wat prularia! Wij kopen er kaarten.