Philae en de tempel van Isis

Op 3 km van de oude Aswandam ligt het eilandje Philae, 450 bij 150 m groot.

We gaan even terug in de geschiedenis : Philae was een prachtig eiland in de Nijl maar in 1902 wordt het eiland door de eerste dam van Aswan bedreigd. En naarmate de dam werd opgehoogd verdween Philae steeds dieper onder water.

Na de bouw van de eerste Aswandam verdween de tempel gedurende een halfjaar onder water. Als in juni de sluizen van de dam werden geopend, steeg het water aan de noordzijde van de dam en bevloeide het de akkers tot Asyut. Aan de zuidkant echter zakte het water en Philae kwam langzaam droog te liggen. De tempels rezen dan steeds meer boven het water uit. Begin september was het slib opgedroogd. Zo kon Philae bezocht worden tot ongeveer half oktober. Daarna gingen de sluizen weer dicht en begon het water ten zuiden van de dam te stijgen. De hoge pyloon van de Isistempel hield het langst het hoofd boven water. Van december tot mei was Philae verdwenen. Ruim 10 maanden per jaar was het eiland in de macht van de Nijl. In plaats van toeristen dwaalden er dan vissen door de oude tempelgebouwen.

Stel je de toeristen van toen voor. Ze moesten per boot tussen de zuilen varen. Het lijkt wel Venetië!

Door de aanleg van de nieuwe Hoge dam (tussen 1959 en 1970) werd duidelijk dat Philae voorgoed onder water zou komen. De laagste waterstand ten zuiden van de oude dam zou nog hoger zijn dan de hoogste stand van vroeger.

Gelukkig werd een volledige en blijvende overstroming van de tempels van Philae voorkomen. De Unesco en de Egyptische overheid organiseerden een operatie (1972-1980) voor de redding van Nubische monumenten. De tempels werden verplaatst naar het nabijgelegen eiland Aglika.

Hoe ging men hiervoor te werk?

Het eiland werd omgeven met een hoge damwand, die voorkwam dat het door het wassende water zou worden overstroomd. Men restaureerde vervolgens alle gebouwen minutieus, brak deze steen voor steen af en bouwde een ‘nieuw’ Philae op het nabij gelegen, hogere eiland Agilkia op.

De Unesco heeft de tempel met  grote zorgvuldigheid en tot in de kleinste details gerestaureerd (1972 – 1980). In de loop der jaren vernielde het water de verf van de reliëfs, maar het zandsteen werd harder omdat de zouten eruit werden gespoeld. De gebouwen werden eerst schoongemaakt, gemeten en in ongeveer 47.000 stukken gezaagd. Om het schilderachtige landschap van Philae te reproduceren op Aglika moest men 300.000 m³ graniet opblazen en grote bloemperken aanleggen.

Je moet weten dat het vroegere eiland Philae, het centrum van de Isis-cultuur, tot ver in de christelijke tijd een belangrijk pelgrimsoord was. Isis zou vanaf Philae waken over het heilige eiland Biga, een van de mythische grafplaatsen van haar echtgenoot Osisris.

Het nieuw Philae nu, ligt prachtig tussen vulkanisch gesteente als een sieraad in het blauwe meer, maar het kijkt niet langer uit op het eiland Biga, dat heilig was voor Osiris.

Het huidige namaak-Philae is een belangrijke bezienswaardigheid geworden. Het is door de restauratie ontdaan van ontsierend puin van duizenden tonnen modder en zand en toont daardoor hoe het vroegere heiligdom er moet hebben uitgezien. Het zal nog wel enkele jaren duren voordat de jonge palmbomen en struiken ook dit aspect teruggeven aan Philae.

We rijden met de bus tot aan een aanlegplaats voor boten. Aangezien de tempel van Philae op een eiland staat, is deze enkel per motorboot te bereiken.

We maken een boottocht langs grillige granietformaties.

Philae bestaat uit verschillende grote en kleine tempels. De monumenten zijn een mix van Egyptische en Grieks-Romeinse architectuur. Van alle gebouwen op Philae is de grote Ptolemaeïsche ‘Tempel van Isis’, de meest indrukwekkende. Verder zijn diverse bouwwerken op het eiland te bezichtigen die het plaatje compleet maken. Ook is het bijzonder om te zien hoe zelfs het landschap is nagebootst om een zo authentiek mogelijke weergave te geven.

Nadat we de trappen van de aanlegsteiger opgegaan zijn, zien we aan de linkerkant de kiosk van Nectanebo I. Deze opent de processieweg naar de tempel van Isis, die aan het einde van een prachtig plein en achter een hoge pyloon ligt.

De Romeinen voegden de poort van Hadrianus en de nooit voltooide kiosk (de kleine zuilentempel) van Trajanus aan het tempelcomplex toe.  Deze kleine zuilentempel heeft verfijnde Hathor-kapitelen.

Ten oosten van de colonnade zien we de ruïnes van een klein heiligdom gewijd aan de Nubische god Harersnoefis.

Aan de andere kant zien we een zuilengalerij.

Vervolgens komen we bij een groot plein, omgeven door zuilengalerijen. Ze hebben wonderlijke kapitelen, allemaal in een andere stijl.

Daarachter is een lange muur, versierd met uitgehouwen voorstellingen van offerandes die goed zijn bewaard gebleven, al zijn veel gezichten verminkt.

Op het plein vertelt de gids over de overstromingen en de manier waarop de tempel naar hier werd verplaatst. En opnieuw leest hij, boeiend als steeds, de vele verhalen in tekeningen en hiërogliefen.

En dan gaan we naar ‘het hart van het heilige eiland', de Tempel van Isis.

Deze tempel werd gebouwd ter verering van de godin Isis. De hoge pyloon werd gebouwd door Ptolemaeus XII en later voltooid door de Romeinen. Zij plaatsen bij de ingang 2 beelden van leeuwinnen (die zie je in de verte).

De reliëfs op de pyloon zijn van een uitzonderlijke kwaliteit ; mooi uitgevoerd en goed bewaard. Op de eerste pyloon staat Ptolemaeus XII afgebeeld die zijn vijanden verslaat en offers aan de goden brengt.  Rechts zijn er prachtige afbeeldingen van Isis, Horus en Hathor.

Sommige zuilen dragen het gezicht van Isis, met haar vreemde oren.

In de zuilenzaal rechts staat het altaar met tabernakel van de kerk.

Isis was een van de belangrijkste godinnen van de oudheid, en ze werd vereerd lang nadat het Christelijke geloof zijn intrede had gedaan. Haar tempel was de laatste Egyptische tempel die gesloten werd (rond 535 na Chr.), en bezoekers in vorige eeuwen noemden het de 'Parel van Egypte' . Na de sluiting van de Isistempel gebruikte de op het eiland levende koptische gemeenschap de gebouwen als kerk. Deze vernielden veel van de reliëfs, door de hoofden van de goden weg te hakken (zoals op veel plekken in Egypte), de eerste beeldenstorm.

Ons bezoek aan deze 'verplaatste' tempel zit erop

De motorboot wacht aan de steiger.

We varen terug naar het vasteland.

Bij het verlaten van het eiland, probeerden opdringerige Egyptenaren van alles te verkopen aan de toeristen. Ata vraagt ons om door te stappen. Maar om toch de kans te geven iets te kopen (voor wie het wil) laat hij twee jonge Nubiërs meekomen aan boord. Het zijn vriendelijke kerels.

Ze stallen hun waar uit en wij kunnen naar hartenlust kijken, kiezen ‘en kopen’ van de kleurrijke kettingen, armbanden en andere snuisterijen.

Het is tijd voor de lunch ..