Spookstad Kayaköy in Turkije

Optimaal genieten van een zonovergoten vakantie, dat kan in het zuidwesten van Turkije. Het hoeft niet het bekende Kusadasi of Bodrum te zijn, maar meer zuidwaarts. Aan de Turkse Egeïsche kust, liggen nog twee (minder bekende) maar geliefde vakantiebestemmingen nl. Fethiye en Saklıkent (met zijn Nationaal Park). Saklıkent is een verborgen kloof van 300 meter diep en 18 kilometer lang. Veel toeristen komen rond en in de kloof om af te koelen, het water dat uit de bergen naar beneden stroomt is slechts enkele graden boven nul. Een beetje koud om te zwemmen, maar even pootje baden en je bent weer bijgekomen van de hoge zomerse temperaturen.

Fethiye wordt niet alleen als strandvakantie uitgekozen, maar het is ook een ideaal vertrekpunt voor de omliggende bezienswaardigheden en ruïnes uit het verre Lycische en Turkse verleden zoals bv. de ruïnes van Xanthos, – Letoon en Kayaköy (de oudste stad uit de Lycische regio)

Kayaköy

Op de restanten van Lebessus, een stad van het oude Lycië (640) werd in de 18de eeuw Livissi, het huidige Kayaköy (in het Grieks, Karmylassos) gebouwd. Er zijn nog Lycische graven te vinden. De stad bestond uit ongeveer 3500 gebouwen waaronder twee grote byzantijnse kerken, 19 kapelletjes, twee scholen en een ziekenhuis. De huizen zijn tegen de bergwand aangebouwd en hebben allemaal uitzicht over het land. Het was in de jaren 1900 de thuisbasis van maar liefst 2000 Grieks-orthodoxe christenen, totdat het in 1923 verlaten werd.

De neerslag van de Eerste Wereldoorlog en de ineenstorting van het Ottomaanse rijk leidden tot het begin van de Grieks-Turkse oorlog (1919-1922). Het verlies van de Grieken eindigde met geweld en vergelding, die vaak gericht was op de overgebleven Grieks-orthodoxe gemeenschap binnen de nieuwe Turkse grenzen, en op zijn beurt tegen de moslim-Turken in Griekenland. Honderdduizenden Grieken ontvluchtten het geweld in Turkije.

Op 30 januari 1923 werd het wederzijds verplichte ‘bevolkings-uitruilverdrag’ toegepast. Hierin stond dat alle Grieken die in Turkije leefden moesten teruggaan naar hun land en de in Griekenland woonachtige Turken, terug zouden gaan naar Turkije. Daar waar ooit de Griekse inwoners van Kayaköy vreedzaam leefden met hun Turkse buren, werd daar nu een einde gemaakt door de overeenkomst tussen de Griekse en Turkse regering.

In zowel Griekenland als Turkije ziet men echter de gebeurtenissen als een grote tragedie. In beide landen liggen verspreid in het landschap vele honderden verlaten dorpen en de betrokken regio's kregen te kampen met een grote terugslag in de economische ontwikkeling. De Grieken uit Kayaköy gingen terug naar hun land, dat moeite had om plaatsen te vinden voor de bijna 200.000 vluchtelingen van de uitwisseling, toegevoegd aan de meer dan een miljoen Turkse inwoners die was gevlucht voor de officiële uitwisseling.

Meer dan 300.000 Turken werden met geweld uit Griekenland weggevoerd naar een door oorlog verwoest, maar landrijk Turkije in ruil. Een groot deel van de Turken wilde niet terug, omdat de Griekse regering geen geld wilde geven voor de bezittingen, zoals huizen en landgoederen, die de Turken noodgedwongen achter moesten laten. De leegstaande huizen in Kayaköy bleven onbewoond.

Sindsdien heeft de tijd stil gestaan.

Kayaköy blijft sinds bijna een eeuw onaangeroerd. De eens zo drukke Griekse stad veranderde in een spookstad van 2000 verlaten huizen. Alle huizen zijn gestript van de waardevolle materialen, zodat nu alleen de stenen muren er nog staan. Harde winters en wind hebben de gebouwen tot ruïnes gebracht.

De vroegere stad, nu bewaard als museumdorp, bestaat uit honderden vervallen maar nog steeds grotendeels in Griekse stijl gebouwde huizen en kerken die een kleine bergwand afdekken en dienen als een stopplaats voor toeristen. Er is ook een klein museum die het verhaal over de geschiedenis van het dorp vertelt.

Helaas werd in 1957, de regio Fethiye ook nog eens zwaar getroffen door een aardbeving. Veel gebouwen werden verwoest, waaronder ook gebouwen in Kayaköy. De Turken uit de omgeving gebruikten materialen van de lege huizen uit Kayaköy voor de opbouw van hun eigen huizen. De site bestaat uit zo’n vijfhonderd, grotendeels intacte ruïnes. De twee Grieks-Orthodoxe kerken staan nog fier overeind. Dit zijn ook de twee voornaamste trekpleisters van het dorp.

Kayaköy werd door de UNESCO opgenomen op de Werelderfgoedlijst (aangenomen als een World Friendship and Peace Village) en staat het onder toezicht van de Turkse regering die het moet onderhouden.

Het spookdorp is niet leeg door tourgroepen en de verkopers langs de weg, die een stukje van het dorpje (bijv. een steen, glas, enz.) of handgemaakte artikelen willen verkopen.

De verlaten ruïnes liggen tegen het Taurusgebergte, dicht bij de wereldberoemde stranden en jachthaven in Ölüdeniz.

Het is bijzonder om te zien hoe een stad/dorp in een eeuw overgaat tot een ruïne. Hoewel de stenen gebouwen dakloos en verweerd zijn en de smalle straatjes met hun ouderdom worden gedragen, is dit geen oud dorp, maar een moderne ruïne die om politieke redenen in de jaren twintig is verlaten.

Aangezien alles is gebleven is het zeer indrukwekkend om er te wandelen, paard- of kameelrijden. Hier kan je werkelijk ontstressen. Het is een plek die rust uitstraalt en je weer bij de basis brengt. Een paar kamelen kauwen rustig op wat bladeren en lijken zich niets aan te trekken van de toeristen die het spookdorp komen bezoeken.

Dwalend door deze verlaten plek is de tragedie van de volksuitwisseling die zich hier in 1923 afspeelde, bijna tastbaar. Een aantal families bleef onderaan de voet van de berg wonen en runnen er kleine restaurantjes waar ze authentieke maaltijden serveren. De lokale bevolking biedt souvenirs, thee en Turkse hapjes aan. Dit is ook het domein van kunstenaars die hun potten, sieraden en andere kunstuitingen te koop aanbieden.

Het aangrenzende dorpje heeft restaurants waar je heerlijk kan eten. Een gastronomische aanrader is het “Wine House” aan de voet van de heuvel. ’s Avonds hangt er een mystieke sfeer.

Dit spookdorp zal enige selectieve en zorgvuldige renovatie ondergaan, omdat het als een historische site zeer waardevol is. Er zijn plannen om Kayaköy op te knappen met het bouwen van hotels en andere toeristische voorzieningen. De hoofdkerk wordt momenteel gerestaureerd en is gesloten voor het publiek. Er is een selectie van typisch Griekse huizen die gerenoveerd werden en tot vandaag nog bewoond zijn.

Mijmeringen:

* Kayakoy is volkomen uniek … de mooie overblijfselen waren eens een vruchtbare stad …

* 3500 Grieken verlaten de stad of beter gezegd: ‘geruild tegen moslims uit Griekenland’.

* De zon komt op over de velden en alles is erg rustig.

* Als je houd van het leven in de natuur en een rustige pas door het leven, misschien vindt je dat hier dan wel.

foto via Dreamstine - Ruïnes van Oude kerk.

Kayaköy werd het decor van de historische film ‘The Water Diviner’, een Australisch-Turks-Amerikaanse film uit 2014 (regie Russell Crowe)

TRAILER

Het boek van Louis de Bernieres speelt zich af in een fictieve versie van Karakoy tijdens WWI en de laatste dagen van het Ottomaanse rijk.

Afbeeldingen genomen via Google