Reizend door een levend geschiedenisboek

In Normandië is de geschiedenis nog elke dag aanwezig.

Met al zijn musea, historische plaatsen en culturele of educatieve voorzieningen is Normandië net een levend geschiedenisboek. We leren er begrijpen wat de militaire strategieën waren van geallieerden en de Duitsers in 1944-1945, maar ook hoe Europa tot stand gekomen is.

In 1944 reisden soldaten vanuit alle delen van de wereld naar Normandië om Europa te bevrijden van het nazisme en de bezette gebieden te bevrijden. De strijd begon op 6 juni. Daarna volgde een lange, zware zomer.

Normandië zal door deze geschiedenis, voor altijd getekend blijven. Elk jaar worden de Amerikaanse, Britse, Canadese, Belgische, Deense, Nederlandse, Noorse, Poolse, Australische en Franse veteranen geëerd, net als hun wapenbroeders, als de helden die hier in de zomer van 1944 gesneuveld zijn en nu rusten op de begraafplaatsen die overal in de streek te vinden zijn. Wat velen niet weten is dat ook de Normandiërs zelf een hoge prijs betaalden voor deze verschrikkelijke strijd.

Vooraleer we de invasiestranden bezoek wil ik even stilstaan bij:

Plekken waar de herinnering voortleeft ...

Stilte, hoop, verwondering, verbroedering, herkenning, verzoening. In Normandië roepen de militaire begraafplaatsen en plekken als Pointe du Hoc nog altijd diepe emoties op. Emoties die overal vloeibaar zijn ... gedeeld worden. Niet alleen dankzij de persoonlijke verhalen van de veteranen, maar ook tijdens ontmoetingen met de bewoners van de streek, vooral tijdens de herdenkingen op 6 juni.

Luisteren naar al die uitzonderlijke verhalen ...

Ze hebben het beste uit zichzelf gehaald voor de Vrijheid. Canadezen, Amerikanen, Britten, Polen, Fransen … de meesten waren nog niet eens 20 jaar, maar ze kozen ervoor oceanen over te steken en naar een ander continent te gaan om Normandië te verdedigen waar we allemaal voor staan: Vrede en Vrijheid. Ontdek de moed, het heldendom en de opofferingen van deze jonge mensen. Zonder hen was het allemaal niet mogelijk geweest.

Begrijpen hoe het onmogelijke werkelijkheid werd ...

Waartoe zijn mensen in staat zijn als het om Vrede gaat. Normandië is ook een plek waar het onmogelijke werkelijkheid geworden is. Er speelde zich een strijd af waar ongeveer vijftien landen aan mee deden. Dat bracht – van D-Day, op 6 juni 1944, tot aan de bevrijding – een ongekende logistieke operatie met zich mee. Ik denk bv. aan de aanleg van de kunstmatige haven in Arromanches. Zonder de intelligentie en het technisch inzicht van de ingenieurs van de geallieerden, was dat nooit mogelijk geweest.

Wat vooraf ging …

Dieppe, 19 augustus 1942

Dieppe ligt heel wat hoger dan de ‘latere’ landingsstranden (boven Rouen).

De slag om Dieppe, op 19 augustus 1942, leidde de geallieerde troepen tot grote verliezen. Toch wisten de inlichtingsdiensten er hun voordeel mee te doen: ze verzamelden veel informatie. De slag om Dieppe werd ‘Jubilee’ genoemd en was de eerste echte krachtmeting van de geallieerde troepen, in het bijzonder van de Canadese. Doel: het testen van de Duitse defensie aan de Franse kust. Het liep uit op een vreselijk bloedbad. De Duitse nazipropaganda gebruikt de mislukte aanval als ‘bewijs’ dat de Atlantikwall onoverwinnelijk was.

Het idee van een invasie aan de Franse kust bestond al langer: “We komen terug”, zei Winston Churchill in juni 1940, toen de troepen halsoverkop vluchtten uit Duinkerke en zich terugtrokken in Engeland. Duitsland werd de vijand die vóór alles moest worden verslagen. Daarom schakelde de industrie volledig over op het produceren van oorlogsmateriaal: boten, geschut en vliegtuigen. Veel materiaal werd overzees geproduceerd, de opslag gebeurde in verschillende kampen in het zuiden van Engeland. Bijna elke dag namen de geallieerden vanuit vliegtuigen of duikboten foto’s van de Normandische kust. Ook werd veel informatie (over de Duitse defensie en/of troepenbewegingen) doorgegeven aan verzetsstrijders. Ze riskeerden daarmee hun leven. De Amerikanen en Engelsen bouwden aan een stuk door landingsvaartuigen en blokken voor kunstmatig aan te leggen havens. De luchtmacht begon vanaf de lente van 1944 systematisch de infrastructuur te bombarderen van Noord-West Frankrijk.

De cruciale datum was gepland ergens begin juni, 5 of 6 of op 7 juni. Een reeks factoren waren uiterst belangrijk in het bepalen van de juiste datum en tijdstip van landing. De Duitse veldmaarschalk Erwin Rommel gaat ervan uit dat de geallieerden tijdens hoogtij aanvallen en overlaadt de stranden met hinderlagen.

Dus de aanval moet precies tussen eb en vloed plaatsvinden, voordat de landingsvaartuigen de hindernissen raken. De luchttroepen zijn genoodzaakt met volle maan te vliegen om hun missie te doen slagen. Tenslotte moet de marine 45 minuten vóór uur van de waarheid de Duitse verdediging bombarderen en dat kan het beste in de vroege ochtend om de doelwitten beter te lokaliseren.

De Amerikaanse generaal en opperbevelhebber/General of the Army van de Geallieerde strijdkrachten in Europa, Dwight David Eisenhower wou de 'operatie Overlord' op 5 juni laten beginnen, hij is door het slechte weer op het Kanaal gedwongen op operatie uiteindelijk op 6 juni te laten beginnen. Op deze dag is de weersverwachting het gunstigst.

De Atlantische Muur

De Atlantische Muur is een enorme verdedigingsmuur waarvan de bouw begon in 1942, een bouwproject van de bouwmaatschappij 'Organisation Todt'. In 1944 was de muur nog niet af, ondanks de bemoeienissen van Maarschalk Rommel. Het was de bedoeling dat de kustlijn van de Noordzee, het Kanaal en de Atlantische Oceaan verdedigd werd door 15.000 bunkers. Een klus waarmee 450.000 (al dan niet vrijwillige) arbeiders gemoeid waren, 11 miljoen ton beton en 1 miljoen staal voor de bewapening van het beton.

In tegenstelling tot wat de Duitse propaganda te kennen geeft, is de ‘Muur’ geen ononderbroken hinderlaag. De Muur bestaat in grote lijnen uit vier linies: forten, batterijen met kustgeschut, bunkers bij de stranden en hinderlagen op de stranden of in het achterland. Achter de Muur lagen troepenconcentraties van meer dan 700.000 mannen. Het Duitse leger had in Zuid-Normandië zo’n zeven, acht divisies gelegerd.

Een voorbeeld van die batterijen zien we in Longues-sur-Mer. Dit grote verdedigingswerk van de Atlantische Muur aan de kust van Longues-sur-Mer omvat een schietcommandopost en vier kazematten van gewapend beton met elk een artilleriekanon van 150 mm voor de lange afstand.

Een voorbeeld van die batterijen zien we in Longues-sur-Mer. Dit grote verdedigingswerk van de Atlantische Muur aan de kust van Longues-sur-Mer omvat een schietcommandopost en vier kazematten van gewapend beton met elk een artilleriekanon van 150 mm voor de lange afstand.

De batterij ligt midden in de aanvalszone van de geallieerden, bovenop een klif aan het kanaal en speelt een strategische rol tijdens de Landing van de geallieerde troepen op 6 juni 1944. De batterie werd vanuit de lucht en daarna vanaf de zee hevig onder vuur genomen. Zo kon voorkomen worden dat het geschut, tijdens D-day overdag op volle kracht kon ingezet worden. Op 7 juni namen Britse troepen de batterij in.

Wij trekken een dag van onze vakantie uit voor het bezoeken van de belangrijkste herdenkingsplaatsen, bezienswaardigheden en musea van D-Day. Tot op heden staan deze plekken symbool voor onze fundamentele waarden: ‘Verzoening, Vrede en Vrijheid’.

We rijden verder langs de kust ...