Een stervend Italiaans stadje ... nu het nog kan

Op zo’n 100 km ten noorden van Rome is een uniek stadje gebouwd op een hoge turfsteenrots. Het middeleeuwse Civita di Bagnoregio is spectaculair, maar de inwoners gaan een gewisse dood tegemoet.

Civita werd meer dan 2500 jaar geleden gebouwd door de Etrusken. Het was de geboorteplaats van de heilige Bonaventura (gestorven in 1274). Dit kleine stadje bleef bijna onaangeroerd in de Middeleeuwen, de Renaissance en zelfs door de moderne samenleving. Civita maakte deel uit van de gemeente Bagnoregio.

Ooit was Civita belangrijker dan Bagnoregio maar door erosie en een aardbeving in 1695 werd het volledig afgescheiden. Het sprookjesachtig stadje lag geïsoleerd op een tufstenen plateau, dat nog verder afbrokkelt. De inwoners vertrokken massaal en de Cività was enkel nog bereikbaar met ezels.

In de 19e eeuw veranderde de locatie van Civita in een eiland en werd het tempo van de erosie versneld. Bagnoregio gaat verder als een kleine maar welvarende stad, terwijl Civita in het Italiaans bekend werd als ‘La città che muore’ (de stad die sterft). Deze naam werd gegeven door de schrijver Bonaventura Tecchi (foto hieronder).

De grond onder Cività di Bagnoregio bestaat uit zacht vulkanisch gesteente dat steeds verder verzakt. Eeuwenoude huizen en stadspoorten verdwijnen langzaam maar zeker in de afgrond. De buitenste delen van het stadje brokkelen als het ware heel langzaam af, waardoor de ommuring van de stad op het randje van de afgrond staat.

In de jaren '20 werd een stenen brug gebouwd om Cività, dat inmiddels volledig geïsoleerd geraakt was, te verbinden met het grotere en naastgelegen Bagnoregio, waar het deel van uitmaakt. Het is als een soort navelstreng die beide stadjes verbindt en bevoorraadt.

Sinds 1965 brengt deze – inmiddels vernieuwde – 300 meter lange voetgangersbrug inwoners en toeristen naar de middeleeuwse toegangspoort van de oude stad. Het feit dat er geen auto's in deze stad geraken, is ideaal voor het behouden van de oude sfeer. De enige manier om iets te leveren in Civita di Bagnoregio is ofwel te voet of met de bromfiets.

In al die eeuwen is er maar weinig veranderd, juist door zijn ligging. Door zijn relatieve isolement was de stad beschermd tegen indringers van deze tijd en tegen de verwoesting van twee Wereldoorlogen. Civita word ook veel bewonderd om zijn honderden jaren oude architectuur.

Vanaf 2004 waren er plannen om het plateau te verstevigen met reusachtige stalen staven om verdere geologische schade te voorkomen.

Lange tijd leek het erop dat Civita een spookdorp zou worden. Er wonen niet veel mensen in het autovrije dorp. De weinige locals die het aandurven te blijven, fleuren hun huizen graag op met bloemen — een surrealistisch gezicht.

Het aantal inwoners van Cività di Bagnoregio varieert van slechts twaalf in de winter tot zo’n honderd in de zomermaanden. Dan leeft Civita op, toeristen willen het dorp waarvan steeds meer rots afbrokkelt, zien. In de weekends en het hoogseizoen zijn er soms 200 per dag. Het toerisme was eigenlijk de redding voor het dorp.

Een aantal van de tegenwoordige inwoners zijn oude bewoners en inmiddels dus op leeftijd. Er wonen ook kunstenaars. ’s Avonds keert de rust terug en zie je de bewoners naar de 'Piazza' (het plein) trekken.

Het dorpje is volledig middeleeuws. De renaissance heeft weinig invloed gehad op de architectuur van dit dorp.

Na de klim op de lange brug kom je aan de middeleeuwse Porta Santa Maria, de toegangspoort van de oude stad.

Aan weerszijden van de poort bevinden zich 2 bas-reliëfs van leeuwen met een mensenhoofd in hun klauwen. Zij verwijzen naar de overwinning die de inwoners haalden in 1457 bij hun opstand tegen de heerschappij van de Monaldeschi, een adellijke familie uit Orvieto.

Als je verder wandelt kom je op het hoofdplein, waar de Romaanse kerk San Donato staat. De kerk heeft een Etruskische basis waarna het een Romeinse kerk is geweest. Hierin is een 15de eeuwse kruis, dat ieder jaar op goede vrijdag wordt rondgedragen in de processie.

Je wandelt ook langs het bisschoppelijk paleis, het geboortehuis van San Bonaventura (de patroonheilige) en een olijfmolen uit de 16de eeuw (die men kan bezoeken).

Er zijn wat restaurantjes, een ijssalon, souvenirwinkel, galerie en B&B, die het stervende dorp in leven houden.

In 2006 werd Civita di Bagnoregio op een lijst gezet van de 100 meest bedreigde locaties vanwege erosie-gevaar en ongereguleerd toerisme.

Sinds 2014 is de toegang tot de Cività niet meer gratis. Je betaalt 1,50 euro voor een toegangsticket. Er is onderaan de brug een betalende parking, maar die is (vooral in het hoogseizoen) overvol en er worden veel parkeerboetes uitgeschreven.

De toekomst van Civita blijft, door de afbrokkelende tufsteenrots, onzeker. Aarzel dus niet te lang als je het nog met eigen ogen wil bewonderen.

"Het IS NOG GEEN spookstadje, maar ik vond het ook de moeite waard om in deze serie te plaatsen"

foto's genomen via google