Bayeux en het grootste stripverhaal ter wereld.

Bayeux is een kleine stad in Normandië, Frankrijk. De geschiedenis van Bayeux is getekend door twee veroveringen: de Normandische verovering van Engeland in 1066 en de geallieerde invasie op de Normandische stranden in 1944, met Bayeux als eerste bevrijde stad van Frankrijk.

We zien de torens van de kathedraal al van ver.

Ze waakt nog steeds over oude steegjes, herenhuizen én over het ‘tapijt van koningin Mathilde’. Hier wordt een kostbare schat uit de 11de eeuw bewaard. De Fransen noemden het La Tapisserie de la Reine Mathilde, en dat woord wordt vertaald als behangsel of wandtapijt. Het is dus niet een ‘tapijt’ zoals wij dat kennen. Het Tapijt van Bayeux is eigenlijk een ‘borduurwerk’.

Wij gaan op zoek naar het ‘Centre Guillaume-le- Conquérant’, in dit museum wordt het beroemde tapijt voorgesteld. Deze getuigenis met een unieke waarde is ongetwijfeld het grootste ‘stripverhaal’ van de wereld en brengt nog altijd massa’s bezoekers in vervoering.

Het tapijt is een visuele uitbeelding van de verovering van Engeland en de slag bij Hastings. Aangezien veel mensen in die tijd niet konden lezen, werd alles duidelijk door de tekeningen. Zo kan je wel stellen dat het tapijt veel weg heeft van een stripverhaal.

Wij verwachten één groot tapijt in een grote zaal maar we kunnen het tapijt bewonderen in een lange gang, achter glas. Luisterend naar de audiofoon (in de gewenste taal) wandelen we langs het lange meesterwerk.

De geschiedenis van het tapijt (het ‘eerste of oudste’ stripverhaal’).

Het tapijt zou gemaakt zijn tussen 1066 en 1077, onmiddellijk na de verovering.  Waarschijnlijk werd het tapijt van Bayeux besteld bij een Saksisch borduur-atelier in Engeland door Odon de Conteville (of gewoon Odo van Bayeux). Hij was bisschop van Bayeux, halfbroer van Willem de Veroveraar en graaf van Kent. De vele Angelsaksische elementen en het feit dat de bisschop zich zelfs verschillende keren liet afbeelden verwijst naar die periode en doet vermoeden dat de opdracht van hem kwam. Hij wou het lange borduurwerk ophangen en zo de koorgang van de kathedraal van Bayeux te versieren bij feestelijkheden. Op die manier konden de mensen er langs lopen en de geschiedenis van Willem de Veroveraar en de verovering van Engeland leren kennen. Het werk wordt officieel vermeld in een inventaris van de kerkschat uit 1476. In de 18de eeuw werd het tapijt bij vergissing toegeschreven aan koningin Mathilde (de vrouw van Willem van Normandië en dochter van Boudewijn V, graaf van Vlaanderen)

Dit meesterstuk was altijd een fel begeerd kunstwerk. Napoleon liet het zelfs naar Parijs overbrengen om aan zijn troepen te tonen hoe ze de Engelsen klein konden krijgen. Pas in de 19e eeuw kwamen vooral Engelse toeristen naar Bayeux om het tapijt te bezichtigen en begon het beroemd te worden. Ook Hitler wou het doek zien maar het had ondertussen al een geheim en veilig onderkomen gevonden.

Het tapijt zelf

Het borduurwerk werd vervaardigd in gekleurde wol op een linnen band van maar liefst 70 meter lang en 50 cm meter hoog. Oorspronkelijk zou het iets langer geweest zijn, want we zien een abrupt einde met ruiters die ergens heen galopperen. Er wordt geopperd dat het ontbrekende stuk (zo’n 6 à 7 meter) waarschijnlijk de kroning van Willem tot koning van Engeland uitbeeldde.

Het is het nauwkeurigste en levendigste document dat ons werd nagelaten uit de middeleeuwen. Het leert ons iets over de kleding, de vaartuigen, de wapens en de zeden van het tijdperk.

Als je het tapijt gaat bekijken, wil je natuurlijk ook de geschiedenis en het hele verhaal achter het doek weten. Het tapijt vertelt in 58 stukken (taferelen) de geschiedenis van Willem de Veroveraar, hertog van Normandië, en van Harold, koningin van Engeland. Dank zij de amusante details is het aangenaam kijken (en luisteren naar de audiogids). Die laatste vertelt ons ook hoe we de Engelsen (met lange haren en snorren) kunnen onderscheiden van de Normandiërs (met kortgeknipte haren). De geestelijken hebben een kruinschering en de vrouwen dragen ruime kleding en een sluier. De lange teksten op het doek zijn in het Latijn. Aan de boven- en onderkant is een band van ongeveer 10 cm breed. Hierop staan mythologische dieren.

Ik probeerde foto's te nemen maar vanwege het glas zijn ze niet erg duidelijk en de kleur komt niet voor zoals wij die in het echt zagen.

Het verhaal zelf.

Het doek toont ons een heel interessante getuigenis over een bijzonder belangrijke episode in de geschiedenis van Europa. Ik probeer een verkorte versie te vertellen.

'Het verhaal vertelt over Koning Edward (de belijder) van Engeland. Hij voelde zijn einde naderen en aangezien hij geen kinderen, dus geen erfgenamen heeft, stelt hij zijn neef Willem hertog van Normandië, aan als troonopvolger. Harold, de zoon van graaf Godwin van Wessex krijgt opdracht om naar Normandië te reizen en Willem te helpen met het bestrijden van de Bretoenen. Tijdens die strijd komen de Normandiërs aan een moeras in de problemen en de sterke Harold weet hen te redden. Hij wordt tot ridder geslagen en legt in de kathedraal van Bayeux de eed af waarin hij zweert zijn rechten op de Engelse troon te laten varen en Willem te erkennen als koning van Engeland, na de dood van Edward. Maar als Harold terugkeert in Engeland neemt hij gewoon zijn plaats in. In Normandië verneemt Willem wat er gebeurd is. Hij geeft het bevel een vloot te bouwen en die uit te rusten voor de overtocht naar Engeland. In Hastings begint de strijd (1066) tegen Harold en zijn leger. Er vallen veel gesneuvelden en tijdens de gevechten sterft Harold door een pijl in zijn oog. Het Engelse leger slaat op de vlucht, Willem wint de strijd en komt op de troon van Engeland.' 

Enkele versies van het verhaal lees je hier:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_bij_Hastings

http://vandaagindegeschiedenis.nl/25-december/

Een stripverhaal uit de Middeleeuwen: http://www.plussersimpuls.be/?q=node/67

'Harold (rechts) legt de heilige eed af'

Enkele heel mooie delen uit het doek zijn: de landing van Harold, de audiëntie van Willem, de eed van Harold, de dood en de begrafenis van Edward de Belijder, de bouw van de vloot, de mars naar Hastings en tenslotte het gevecht en de dood van Harold.

Het bezoek aan dit museum bestaat uit vier grote delen. Er is de zaal Guillaume, waar beeldschermen in de vorm van Vikingboten een audiovisuele voorstelling geven over de wapenfeiten van de Vikingen. Dan is er dé zaal met ‘het bekende tapijt’.

We komen door het museum.

Er pronken hier ook mooie wandtapijten.

En om het bezoek af te sluiten passeren we door de winkel waar toeristen een wandtapijt(je) kunnen kopen.

Als slot kan je luisteren naar een filmpje over een fragment uit het hoorcollege van prof. Piet Leupen over het Tapijt van Bayeux.

Wij ontdekken nog mooie plekjes in Bayeux

Het stadhuis

en rijden dan verder...