Istanbul en het Topkapi paleis

We bezochten in vorige delen de AYA SOFIA en de BLAUWE MOSKEE.

Met een typisch ‘Turks ijsje’ in de hand slenteren we nu verder naar het Topkapipaleis.

Turks ijsje of het bekende ijs van Mado (MAras DOndurma) is ijs op basis van maras; en soort kauwgomachtige substantie die zorgt dat je het ijs kunt eten met mes en vork. Je kunt het ‘strechen’ en het is superzoet en fris. Soms worden mini-shows gegeven door de ijsverkopers; ze halen kunstjes uit met de hoorntjes en het rekbare ijs.

Het Topkapi-paleis is een van de ‘must-see’ bezienswaardigheden in Istanbul. Het is een complex van hoven, kiosken, moskeeën, fonteinen … Het ligt heel dominant en strategisch op een heuvel, met een immens uitzicht over de stad. Het paleis wordt aan de zee van Marmara en de Gouden Hoorn door Byzantijnse, en aan landzijde door 1400 m lange Turkse muren omgeven. Ze scheiden het paleisgebied van de stad. Meer dan 400 jaar lang regeerden de Sultans van hieruit hun uitgestrekte Osmaanse rijk.

Korte geschiedenis

Na de verovering van Istanbul (1453) bouwden de Ottomaanse Turken het eerste paleis, waar geen sporen meer van aanwezig zijn, in de huidige stadswijk Beyazit (waar zich nu de universiteit bevindt).

Enkele jaren later werd het Nieuwe Paleis, het huidige Topkapi-paleis, gebouwd (1467) op een landtong waar de Bosporus, de Gouden Hoorn en de Zee van Marmara samenvloeien. De toenmalige sultan Mehmet II verhuisde naar het nieuwe paleis. Het werd in het begin alleen gebruikt voor officiële ontvangsten. De haremdames woonden nog in het oude gebouw.

Pas tegen einde 16de eeuw werd de haremvleugel toegevoegd, vanaf dan leefde de hele harem van de sultan in het Topkapi-paleis. De doolhof van gebouwen was het centrum van het Osmaanse rijk tussen de 15de en 19de eeuw. In deze weelderige omgeving leefden en heersten de sultans en hun hofhouding.

Het Topkapi-paleis vormde vroeger een echte stad binnen een stad: er werkten en verbleven meer dan 50.000 mensen. Het is zowat het meest uitgebreide bouwwerk van de Turkse architectuur. De oppervlakte bedraagt ca 700.000m², wat overeenkomt met de helft van Monaco.

Om het Topkapi-paleis met al zijn paviljoenen, tuinen en de grootste collectie Ottomaanse kunst in alle rust te bezoeken moet je zeker een halve dag uittrekken. De ontvangstzalen zijn versierd met eindeloze arabesken, de keuken is gigantisch groot, er zijn prachtige tuinen … er is zoveel om te bezoeken.

Toeristen betreden met piëteit de zaal met de heilige relikwieën. De collectie bestaat uit zilverwerk, kristal, sieraden, borduurwerk, klokken, horloges en heilige relikwieën, het één nog mooier dan het andere. Naast elkaar staan: de staf van Moses, het zwaard van David, de pan van Abraham, de tulband van Jozef, de bidmat van Fatima en van de profeet Mohammes ligt er een tand, een stukje baard, zijn voetafdruk … zoveel heiligheid op een hoop doet bijna duizelen.

'Turks-Indische troon'

Gewapend met onze ingangstickets, gaan we de eerste poort binnen.

De Bab-üs-Selam (Poort der Vredesgroet) bezit aan weerszijden twee grote achthoekige torens met spitse daken en kerkerachtige ruimten.

Vanaf deze poort leiden 6 paden naar de verschillende delen van het hof: naar de stallen (met collectie koetsen), naar de zaal van de Raad, naar de oorspronkelijke schatkamer (nu de wapencollectie), naar de paleiskeuken, naar Enderun (het museum met een prachtige collectie waardevolle stukken én de bibliotheek) en naar de harem.

We wandelen door de tuin, in de schaduw van de cypressen en platanen.

Has Ahirlar (stallen van de sultans)

Deze stammen uit de 15de eeuw en bestaan uit twee delen:

• De eigenlijke stallen waar ooit zo’n 30 geselecteerde paarden voor de sultan en zijn lievelingspages werden verzorgd.
• De vertrekken van de grote stalmeester

Hier bevinden zich nu kostbare paardentuigen van de sultan en hun familie én mooie koetsen.

Kubbealti  (vergaderzaal van de Raad van State)

'Hier gaan we binnen in de zaal'

Een keer per week, op dinsdag en na het morgengebed, kwam hier de raad bijeen. Bij zulke gelegenheden was de hof gevuld met hoogwaardigheidsbekleders, gekleed in hun ceremoniële gewaden.

Tegenover de ingang is een venster met tralies, hierachter zat de sultan tijdens de beraadslagingen heimelijk de discussies af te luisteren.

'Hét venster'

In de schatkamer bevindt zich de wapencollectie.

De Enderun (betekent letterlijk binnen)

Hier brachten de sultans buiten de harem hun dagelijks leven door. De vertrekken van de Agas (pages) waren hier. Deze ‘pages” werden als kind bij hun familie weggenomen, op speciale scholen opgeleid voor dienst in het paleis en in de Enderun opgenomen, waar ze aan de sultan privé-diensten verleenden. Ze werden ook onderwezen in schone kunsten, zoals muziek, schilderen en schoonschrift. De ijverige onder hen werden door de sultan ondersteund, zodat zij zich verder konden ontwikkelen. Zij hadden de taak de sultan van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat te bedienen, de heilig relikwieën te bewaken of de afdeling schoon te houden.

In de schatkamer is een prachtige verzameling Turkse borduurwerken, de keizerlijke kostuum- en kaftancollectie, gedragen door de sultans en hun familie te bewonderen.

Er is een onschatbare waarde van bekende juwelen en een collectie miniaturen van middeleeuwse manuscripten.

In het midden van dit heiligdom bewaart het 'Paviljoen van de Heilige Mantel' de relikwieën van de profeet Mohammed, naar Istanbul gebracht toen de Osmanen zich tot het kalifaat van de Islam uitriepen.

De bibliotheek van sultan Ahmet III (1719)

Dit fraaie gebouw, rondom met marmer bekleed, is een mooi voorbeeld van Turkse architectuur uit de 18de eeuw. Om de kostbare boeken tegen vocht te beschermen, bouwde men dit gebouw bovenop een kelder. In dit overkoepelde marmeren gebouw, versieren kostbare Iznik-tegels de binnenmuren. De kasten en vensterpanelen bezitten meesterlijk met de hand gemaakt inlegwerk van parelmoer en ivoor. Het vertrek wordt verlicht door veel vensters.

De nis tegenover de ingang was de privé-leeshoek van de sultan. Een mooie fontein aan de voorkant siert de bibliotheek, die ooit 3.500 met de hand geschreven boeken in het Turks, Perzisch en Arabisch herbergde. Nu bevinden de boeken zich in de bibliotheek van het nieuwe paleis.

De hofkeuken van het Topkapi-paleis

'ingang naar de keukens'

De hofkeuken is een langgerekt gebouw, dat uit tien ruimten met koepels en grote schoorstenen bestaat.

Het topkapi-paleis bezat drie keukens:

• De grote hofkeuken: hier werd ooit voor ca. 4000 personen eten bereid
• Helvahhane : dit was de bereidingsplaats voor zoetigheden
• Kushane-keuken : hier werd voor de sultan en zijn familie gekookt.

Meer dan 300 jaar werkten hier ca. 800 mannen als keukenpersoneel. Tijdens een banket en bij religieuze feesten steeg dit aantal tot 1000.

Het jaarlijkse verbruik van deze reusachtige keuken bedroeg 30.000 kippen, 23.000 schapen, 14.000 kalveren en een heel grote hoeveelheid fruit en groenten.

In de keukenruimtes worden nu een grote verzameling Chinees, Japans, Turks en Europees porselein en kristal tentoongesteld.

Het volgend artikel wordt volledig gewijd aan het leven, feesten en pleziertjes in de harem.

'Hier alvast een voorsmaakje'

P.S. : De eigen foto's zijn van slechte kwaliteit. Ze werden genomen in 1999 met een niet-digitale camera.  Andere afbeeldingen zijn genomen via google,.