The Ground is Smoking in Centralia, Pennsylvania

Centralia in de Amerikaanse staat Pennsylvania was nooit een grote stad, maar het was altijd een levendig en aangenaam plaatsje.

Stel je voor: je woont in een schattig dorpje met ruim 2000 inwoners, omgeven door groene heuvels, in het hart van Pennsylvania. Het is er rustig en je leeft er een vreedzaam bestaan. Er is een bloeiende mijnbouw gemeenschap. Op zijn hoogtepunt in 1960 is het stadje de thuis van 2761 arbeiders die in de omliggende steenkoolmijnen werken. Er zijn verschillende hotels, banken, theaters en zelfs een eigen schooldistrict. Vandaag blijft daar niets van over, het is een spookdorp geworden.

Het ging goed tot … de grond opeens begint te smeulen. Rookwalmen rijzen op uit scheuren in de wegen en uit het niets ontstaan zinkgaten die dodelijke gassen uitstoten. Het lijkt wel een verhaal uit de Bijbel of het doemscenario van een apocalyptische film, maar het is precies wat er gebeurde in het dorpje Centralia.

Van 1866 tot 1962 was dit een grote mijngemeenschap met vijf omliggende kolenmijnen. Maar opeens veranderde Centralia van een vrolijk plaatsje in een verlaten spookstad die als inspiratie diende voor een horrorspel. De oorzaak is een brand die na al die jaren nog steeds woedt, een gloed die onder de stad brult.

Op 27 mei 1962 brak vuur uit in de steenkoolmijn in het dorp. Wat er op die fatale dag exact gebeurde, zal wellicht altijd een raadsel blijven.

Bewoners zeggen dat de brand werd veroorzaakt door een brandende stortplaats in de ondergrondse mijn. Het was een gangbare praktijk onder brandweerlui dat ze afval in brand staken om het dorp op te ruimen voor Memorial Day. De vuilnisbelt bevond zich in een ongebruikte dagbouwmijn naast het plaatselijke kerkhof. Dat jaar was de vuilnisbelt echter wat opgeschoven en deze lag nu vlak boven een antraciet-ader waarvan men niets afwist. Antraciet is een vorm van steenkool die niet snel ontbrandt, maar eens ze vlam heeft gevat is ze heel moeilijk te blussen. De steenkool begon door de grote hitte van het vuilnis mee te ontbranden. Toen de brandweer dit zag begon men onmiddellijk te blussen en uiteindelijk geraakte het vuur gedoofd. Althans dat dacht men. Zonder dat de brandweermannen het wisten smeulden de kolen verder en geraakten ondergronds terug tot ontbranding. Het vuur sloeg in de weken daarna over. Het kon zich snel uitbreiden door het netwerk van mijnschachten en steenkooladers onder de stad. Hierdoor begon de grond van de stad open te breken en hete lucht te blazen. De huizen stortten in en er viel zelfs een kind in een van de gaten. Door de grote hoeveelheden koolmonoxide en gevolgen hiervan op de gezondheid zijn de inwoners van Centralia verdwenen.

Ondanks het typische akkoord over de oorzaak van de brand zijn er bij sommigen toch twijfels. Er werd nooit een officiële verklaring afgelegd.

Sindsdien heeft het ondergrondse vuur onafgebroken gewoed. Aanvankelijk werden er wel pogingen ondernomen om de vlammen te doven, maar zonder succes. Daarom beslisten de autoriteiten de brand in de gaten te houden met metingen, waarvoor meer dan 2000 gaten in de grond geboord werden. Dat was geen slimme zet, want de boorgaten voorzagen het vuur van extra luchttoevoer en de brand breidde nog sneller uit.

Zeven jaar na het begin van de brand werd opnieuw een grootscheepse blusactie uitgevoerd. Alle scheuren, spleten en gaten in de wijde omgeving werden afgedicht met zware klei. Door de zuurstoftoevoer af te snijden hoopte men het vuur te kunnen doven. Maar ook dit draaide uit op een mislukking. In 1970 begon men te beseffen hoe ernstig het gevaar van het vuur kon zijn. De uitbater van een benzinestation had opgemerkt dat er warme benzine uit zijn pomp kwam. Toen hij een thermometer in zijn ondergrondse opslagtank liet zakken toonde deze een temperatuur van 82°C. Er werden nog vele blusacties ondernomen, maar niets kon het vuur stoppen.

Er veranderde in eerste instantie niet veel voor de inwoners van het dorp. Bovengronds was van de brand weinig te merken; het dagelijkse leven ging dus gewoon verder. Maar in de jaren 80 werd vastgesteld dat er giftige stoffen uit de grond kwamen. Bovendien ontstonden er gevaarlijke zinkgaten. Centralia trok ook nationale media aandacht. In 1981 zakte de grond ineens weg onder de voeten van een 12-jarige jongen. Het gat dat 1,2m breed en 50m diep was zou de jongen zeker gedood hebben had zijn oudere neef hem niet op het nippertje nog kunnen vastgrijpen.

De staat Pennsylvania besloot dan maar het hele dorp te onteigenen en spendeerde 42 miljoen aan de verhuis van de toenmalige inwoners. Men zou het vuur laten branden tot alle steenkool was opgebrand. Centralia, ooit een bloeiende gemeenschap, werd in 1983, vanwege de rook en het gevaar van aardverschuivingen in de stad geëvacueerd. Verschillende bewoners van de stad kregen ondertussen al last van de hoge CO-uitstoot. Op deze plaats, heter dan de planeet Mercurius, giftiger als Saturnus, kan geen mens leven. In het hart van het vuur overschreden temperaturen gemakkelijk 1000 graden. Dodelijke wolken van koolmonoxide en andere gassen wervelen rond. Het was opeens de bizarre spookstad met een eeuwige, ondergrondse brand.

Het resultaat is ondertussen een ruim vijftig jaar durende ondergrondse brand, die gepaard gaat met giftige gassen, enorme scheuren in de snelweg en zinkgaten in de achtertuinen van bewoners. Het is nog steeds gevaarlijk om door Centralia heen te wandelen, de mijn wordt namelijk geschat nog 250 jaar te kunnen doorbranden.

Nieuwsgierigen die er toch een kijkje gingen nemen spreken van 'griezelig mooi'. Er stijgt een stoom vanaf de grond, uit diepe scheuren in wat vroeger ‘Pennsylvania Route 61’, was. De weg, die omhoog gekomen is, ligt er verpletterd bij en onkruid woedt er welig. In de kleine begraafplaatsen die achter de puffende stoom liggen, groeit hier en daar nog wat dik, groen gras. Raar toch?

Bij het wandelen, langs deze grote weg naar beneden 'het pad van puin', nu beter bekend als Graffiti Highway is het schokkend als je weet dat hierlangs huizen, kerken en supermarkten stonden.

Dwalen door de gebarsten straten doen vragen oprijzen: hoe zag de stad eruit vóór de ramp? In je verbeelding  zie je taferelen van bruisende winkels, kinderen die spelen of op weg zijn van huis naar school en de postbode die brieven en post levert.

Het duurde nog jaren voordat iedereen overtuigd was van het gevaar van de situatie, maar geleidelijk aan stroomde Centralia leeg. In 1983 begon de staat met een vrijwillige evacuatie van meer dan duizend inwoners. Er werden miljoenen dollars gespendeerd aan de verhuizing, meer dan vijfhonderd gebouwen gingen tegen de vlakte. Maar niet iedereen vertrok. Enkele tientallen mensen weigerden hun woning te verlaten. In 1990 waren er nog maar 63 over. Niettegenstaande de giftige dampen, weigerden ze te vertrekken. In 1992 verklaarde Robert P. Casey, gouverneur van Pennsylvania veroordeling van alle gebouwen. Dit werd gedaan uit bezorgdheid voor de veiligheid van degenen die er wonen. En nog bleven enkele standvastige, harde bewoners, ze vochten terug in de rechtbank en bleven.

Na verloop van tijd werd Centralia echter hoe langer hoe meer een spookdorp. In 2002 werd de postcode van het dorp opgeheven. In 2009 begon gouverneur Ed Rendell de formele ontruiming van de overige burgers van Centralia. Ze kwamen in een ongebruikelijke positie. Ze droegen elke verantwoordelijkheid zelf voor het betalen van alle belastingen op hun percelen. Ze kregen geen steun van de staat. Ze waren niet meer de rechtmatige eigenaren en werden bekeken als krakers

In 2013 bereikte de staat een akkoord met de resterende zeven bewoners van Centralia. Ze mogen er blijven, zolang ze leven. Dat gezegd zijnde kunnen ze geen land verkopen of overdragen, het behoort aan de staat. Wat moet het vreemd aanvoelen, wetende dat onder je voeten, een brand die woed, die nog goed voor 100 jaar kan blijven branden.

De mensen die er nu nog wonen, beweren dat hun deel van het dorp niet door de brand bedreigd wordt. Maar de autoriteiten trekken dat in twijfel: volgens hen kan de brand nog altijd nieuwe wegen zoeken en dodelijke gassen verspreiden op andere plaatsen in het dorp. In de 54 jaar dat de brand woedt, heeft het vuur zich immers enorm uitgebreid. Het groeit gemiddeld met 15 tot 22 meter per jaar. Methodes om de brand te blussen, blijken technisch onhaalbaar of te duur.

Centralia is geen alleenstaand geval. Wereldwijd woeden enkele duizenden ondergrondse branden, waarvan een tweehonderdtal in de Verenigde Staten. De Burning Mountain in Australië spant de kroon: het vuur brandt daar al zo’n 6.000 jaar. Experten menen dat het met Centralia zo’n vaart niet zal lopen, al kan het vuur zonder maatregelen langer dan een eeuw branden.

Hoe is de situatie nu 2017/2018

Het vuur is nog steeds aan het branden over een oppervlakte van ongeveer 400 are en breidt nog steeds uit. In de mijnen onder de stad zit nog genoeg steenkool om de brand nog 250 jaar te voeden. De meeste verlaten gebouwen werden afgebroken waardoor alleen de met onkruid overgroeide puinhopen nog overblijven gescheiden door de straten.

In sommige delen van de omgeving groeien nog veel planten, maar andere zijn volledig doods. Het vuur maakt de ondergrond zo warm dat de bomen afsterven. In de wintermaanden kan je de stoom en ontbrandingsgassen zo uit de bodem zien opstijgen. De hele omgeving is er bruingekleurd en bezaaid met omgevallen dode bomen.

Een van de interessantste bezienswaardigheden is het afgesloten stuk snelweg van route 61. Nu gekend als “Graffiti Highway” wordt hij alleen nog door motorcrossers en graffiti artiesten gebruikt. Door de grote barsten in het wegdek werd hij afgesloten en wordt het verkeer tijdelijk omgeleid. Althans toch voor de komende 250 jaar.

Een stad bezoeken die al 55 jaar in brand staat? Dat klinkt als een goede setting voor een horrorfilm. De makers van het populaire horror-computerspel Silent Hill reisden af naar het spookstadje in Pennsylvania om onderzoek te doen voor de game, die zich in een soortgelijk dorp afspeelt.

Roger Avery heeft de stad gebruikt als inspiratie voor zijn film Silent Hill. Hiermee kon hij zijn vooropgezette visioenen van een nachtmerrie goed plaatsen. De film is gebaseerd op net computerspel.

foto's genomen via google