Waddeneiland : Schiermonnikoog

Uitwaaien op Schiermonnikoog.

Uitwaaien … dat doen jaarlijks meer dan 300.000 personen van wie de meesten voor één dag de oversteek maken. Dit kleinste bewoonde Waddeneiland heeft een lengte van 16 km en is 4 km breed. Het is het meest oostelijk gelegen Waddeneiland en een geliefde bestemming voor natuurliefhebbers.

Het eiland is in 1989 uitgeroepen tot Nationaal Park en werd in 2003 in een TV-programma van de NCRV verkozen tot de mooiste plek van Nederland.

Niet ten onrechte wordt het genoemd "het eiland in de branding", of zoals de eilanders het noemen us Lytje Pole. Lytje Pole staat voor klein polletje ofwel een klein stukje grond. Het eiland is in de loop der jaren van plaats en grootte veranderd. Het 'wandelt' als het ware in oostelijke richting. Aan de oostkant groeit Schiermonnikoog aan, daarentegen is aan de westkant in het verleden veel grond weggeslagen. Stormvloeden overspoelden rond 1720, het vroegere dorp Westerburen. In de 18de eeuw waren de koopvaardij en de walvisvangst de belangrijkste bestaansbronnen. Langs de noordkant is een stuifdijk aangelegd om de aangroei van het eiland te bevorderen.

Van cisterciënzer monniken tot dagjesmensen.

Schiermonnikoog is vernoemd naar de Schier (- grijze) monniken, die hier in de 12de eeuw neerstreken. Het waren deze cisterciënzermonniken van het klooster Klaarkamp - in Rinsumageest - die in de 13de eeuw op een oog (eiland) in de Waddenzee een uithof stichtten.

In 1580 kwamen de kloostergoederen in het bezit van de Staten van Friesland, die ze in 1640 verkochten aan de adellijke familie Stachouwer. Twee eeuwen later werd de Haagse koopman mr. John Eric Banck eigenaar. Hij liet de huidige waddendijk aanleggen. De laatste particuliere bezitter was de Duitse familie Von Bernstoff, die het eiland na de Tweede Wereldoorlog gedwongen moest afstaan aan de Nederlandse staat.

De graven 'Von Bernstorff' die eigenaar waren van : 1893-1906  /  1906-1939  /  1939-1945

http://hotelrijsbergen.nl/info/Historie.html

We zijn op weg naar dat mooie eiland ...

Lauwersoog

Lauwersoog is vooral bekend als vertrekplaats van de veerdienst naar Schiermonnikoog. We zijn bijna aan de veerboot … het is zo mooi rondom ons. Wij zetten de auto even aan de kant van de weg en mijmeren …

4 foto's van Lauwersoog

Wij laten onze auto achter op de parking in Lauwersoog, want Schiermonnikoog is autoluw.

In de verte zien we al de veerdam van Schiermonnikoog

Als we op Schiermonnikoog de boot verlaten, komen we op het uiteinde van een lange veerdam. Het is er druk : bezoekers komen en gaan, wegbrengers, ophalers, bussen en taxi’s rijden voorbij. Het is ook een overrompeling bij de verhuur van fietsen. Veel mensen komen hier voor één dag en zelfs wie het rustig aan doet kan het eiland binnen een dag rondfietsen.

De veerdam ligt een eind van het dorp af. Dit heeft alles te maken met eb en vloed. Zo kan men onafhankelijk van het tij naar hier komen. Voor 1962 was dat anders. Tot dat jaar gebruikte men een dam uit 1927, die niet tot een diepe geul reikte. Men moest met paard en wagen in zee rijden om de passagiers op te halen of maakten gebruik van kleine vletten.

wikipedia: Een vlet is een klein vaartuig van hout, staal of tegenwoordig ook kunststof. Doordat hij wordt gebruikt als bijboot, wordt iedere bijboot ongeacht het type wel als vlet aangeduid.

Door zijn afmetingen en gebruik wordt de vlet tot de sloepen gerekend, maar door het bovenwater oplopende vlak (bodem) is het een aak. Het verschil met een sloep is de aan de voorzijde schuin oplopende bodem en zijden van de vlet (de voorsteven van een sloep is vrijwel recht en verticaal) en het ontbreken van een middenkiel: de vlet heeft twee kimkielen. Doordat de vlet zo'n doelmatig scheepje is, heeft hij een bijna wereldwijde verspreiding gekregen.

Schiermonnikoogdorp

Schiermonnikoog heeft maar één dorp, maar wel een dat de moeite waard is om bekeken te worden. Het draagt dezelfde naam als het eiland, maar wordt in de volksmond ook wel Oosterburen genoemd. Dit verwijst naar het dorp Westerburen, dat in 1760 definitief door de zee werd opgeslokt. De bewoners zagen het wassende zeewater aankomen en begonnen daarom in 1720 met de bouw van een woonkern meer landinwaarts op het eiland.

De skyline van het dorp Schiermonnikoog, dat geklemd ligt tussen de duinen en de polder, wordt beheerst door twee vuurtorens, een witte en een rode. Beide torens stammen uit 1853. Toen de buitentoren (de rode) in 1911 een draaiend licht kreeg, werd de witte toren overbodig en kreeg hij de bestemming van watertoren.

Het is druk in het kleine centrum. Door het ‘bijna’ ontbreken van auto’s letten de fietsers minder goed op en ontstaat een gezellige soort drukte. Wij gaan een kijkje nemen op het plein, de centrale plek van het dorp.

De walviskaak

De walviskaak aan de rand van het plein is meegenomen door expeditieleider Klaas Visser, de kapitein van de walvisvaarder Willem Barentsz. Hij bracht ze mee van een van zijn zeetochten. De kaak was van een dertig meter lange walvis, die Visser en zijn bemanning op 6 maart 1950 op de Zuidelijke IJszee hebben gevangen.

Achter de kaak ligt het mooie Willemshof, waar een beeld van een Schiere Monnik. herinnert aan de oorsprong van het eiland. Het beeld van de monnik : met tonsuur en baard, gekleed in een grijze pij met kap en met een riem om zijn middel, zijn linkerhand opgeheven en de wisvinger gestrekt … dit beeld komt overeen met de monnik op het gemeentewapen.

Het witte gemeentehuis grenst aan het Willemshof.

Graaf Von Bernstorff, de vroegere eigenaar van het eiland, verbleef als hij op het eiland was in het pand Rijsbergen. Nu doet dit dienst als hotel.

Bij het hotel staat de muziekkoepel, waar in het zomerseizoen het ‘Shantykoor’ van Schiermonnikoog wekelijks zeemansliederen ten gehore brengt.

Wij wandelen langs de mooie gerestaureerde huizen. Als we de Langestreek oplopen zien we de karakteristieke bouw van de huizen op het eiland, met zowel voor als achter een topgevel.

Een goed voorbeeld hiervan is het huisje’ In de Walvis’, op nummer 30, dat stamt uit 1759. De daken lopen schuin af om de wind geen kans te geven. Om die reden staan aan de zijkanten van de huizen vaak windmuurtjes.

De hijsbalk, die we nu nog bij diverse huizen zien, diende om het turf op zolder te hijsen. Het bovenraam was vroeger een gevelgat, waardoor de brandstof naar binnen werd vervoerd. De gezinnen woonden in één ruimte en sliepen in bedsteden.

we wandelen verder en … we vonden zelfs het vakantieverblijf van ‘de familie Hage’ :-)

Ze hebben waarschijnlijk een ‘n’ teveel geschreven, niet Jack?

De kerk en kerkhof van het eiland.

De Got Tjark, eilandertaal voor Grote Kerk, werd door het opkomende zeewater reeds drie keer verplaatst. De kerk staat op deze plek sinds 1866. Op de begraafplaats voor de kerk is het graf van Berthold Eugen Graf von Bernstorff, de laatste particuliere eigenaar van het eiland. Hij overleed op 23 november 1987 en het was zijn uitdrukkelijke wens om bijgezet te worden in het familiegraf op het eiland.

Schiermonnikoog is een van de weinig dorpen in Nederland die nog een dorpsomroeper hebben. Belangrijke gebeurtenissen en aankondigingen voor vergaderingen en voorstellingen worden door de dorpsomroeper al fietsend via de megafoon gemeld.

Maar Schiermonnikoog is meer dat dat .. het is vooral een eiland waar de natuur ervoor zorgt dat wandelaars en fietsers zich in een paradijs wanen.

Wij trekken verder de natuur in deel 2