Vigeland en het monolietplateau

Het plateau

We raken maar niet uitgekeken in het Vigeland park, in Oslo. Nadat we de fontein en de prachtige beelden bewonderd hebben, wandelen we verder naar het monolietplateau.

Na het betreden van 3 terrassen komen we op het Monoliet plateau. Smeedijzeren poorten met mensenfiguren geleiden ons naar de ovale plaats (120 x 60 meter).

De poorten zijn 'in de verte' zichtbaar op de foto, na de trappen en vóór het plateau. De smeedijzeren poorten zijn ontworpen en gesmeden tussen 1930 en 1940 en representeren een nieuwe zijde van Vigelands kunst - een stuk handwerk van zijn smeden van bijzonder hoge kwaliteit.

In het midden van het plateau is een trap naar boven. 36 groepen van graniet zijn geplaatst op de treden van de trap.

In vergelijking tot de beelden bij de fontein is de kringloop van het leven ook hier een verzamelend thema.

Als een standaard voorbeeld van ‘een familie’ zit een man en een vrouw met een zuigeling tussen hen in (links op foto).
Op de bovenste trede staat een groep kleine kinderen recht tegenover een groep met doden, en tussen deze twee uitersten worden mensen in typische alledaagse situaties geschilderd.

Vigeland vermeed niet om ook duistere zijden van de menselijke psyche weer te geven.

Jongens vechten, meisjes spelen, jonge mensen dromen, een man omhelst een vrouw, er ontstaan conflicten, mensen verouderen ...

Foto rechts: jongens die een oude nietsnut plagen is het motief voor een van de groepen, een man vol haat die zijn vrouw terzijde gooit is een ander motief dat wordt weergegeven.

Vigeland heeft niet zélf in graniet gehouwen. Hij ontwierp de groepen op ware grootte in klei, daarna werd er van het ontwerp een afgietsel in gips gemaakt wat op zijn beurt de basis was voor het eindresultaat in graniet. Maar het is duidelijk dat hij graniet in gedachten heeft gehad toen hij zijn ontwerpen maakte. Vooral de oudste groepen hebben een sterk vereenvoudigde vorm die een duidelijke stijlverandering in de kunst van Vigeland aangeven. Nadat Vigeland langzamerhand meer ervaring opdeed met dit harde materiaal, werden zowel figuren als totale composities van de groepen meer afwisselend.

De monoliet

In het centrum, bovenop het plateau, staat een zuil die in zijn geheel bedekt is met totaal 121 figuren in een hoog reliëf. Vigeland noemde deze zuil ‘de Mensenzuil’, maar dit werd later in de volksmond de ‘Monolitten’ genoemd, omdat deze zuil uit slechts één granietblok is gehouwen. Het eerste ontwerp van een zuil vol met figuren ontstond in 1919, en in 1924-1925 realiseerde hij het beeld op ware grootte. Het gedeelte met figuren is 14,12 meter hoog en de totale hoogte met het voetstuk is 17,3 meter.

Het steenblok komt van Iddefjorden (bij Halden) en weegt circa 180 ton. Het houwen van de steenblok gebeurde op de huidige plaats, waar een schuur rond het opgerezen steenblok en het model in gips was gebouwd. Drie steenhouwers verdienden hier hun dagelijkse kost van 1929 tot 1943.

Onderaan de zuil liggen ogenschijnlijk levenloze mensen waarboven figuurstromen in een spiraalbeweging omhoog stijgen, dit stagneert halverwege maar schiet dan snel weer vaart naar de top van de zuil die met kleine kinderen is gekroond.
Vigeland heeft het ritme in de compositie vergeleken met een golf die naar zijn top stijgt, daarna zich kromt en tenslotte wegebt.

De figuren laten mensen zien van alle leeftijden. Sommigen klampen zich aan elkaar vast of vechten om niet naar beneden te vallen. Een paar figuren proberen te helpen of te dragen, terwijl anderen meer passief naar boven lijken te drijven.. een eensluidende verklaring is er niet. Als gevolg van de vorm heeft men de zuil aangezien als fallos-symbool. Ook heeft men de opvatting gehad dat de zuil 'de strijd om het bestaan' weergaf.

Maar Vigeland heeft ooit gezegd: ‘de zuil is religie’. Hij geeft hiermee een bovennatuurlijke dimensie aan. De opstijgende, verticale beweging van de figuren die niet overeenkomen met de in een cirkel geplaatste granietgroepen, kan een streven naar een bovenaards bestaan betekenen. Maar voor Vigeland was het belangrijk de aanschouwer de vrijheid te geven om te menen wat hij wilde.

Over de beelden op het plateau heeft hij eens gezegd: ‘de steengroepen schilderen het leven, de zuil weergeeft de wereld van de fantasie. De steengroepen kan iedereen daarom begrijpen, de zuil kan iedereen op zijn eigen manier verklaren.’

De zonnewijzer

Iets verder staat een zonnewijzer op een 12-kantig voetstuk in graniet, waar cirkelvormige velden zijn uitgehouwen met het teken van Zodiak. (gemaakt in het begin van de jaren '30)

Het levenswiel

Het laatste monument, het verst naar het westen toe, is Livshjulet ( wiel van het leven).  Het is een enorme wielgroep in brons, 3 meter groot in doorsnede. de groep wordt gevormd door 4 volwassen figuren en 3 kinderen.

De cirkel is het gebruikelijke symbool voor de eeuwigheid en voor het geheel in het bestaan. Het is opvallend hoe vaak Vigeland dit geometrische teken in het monumentenpark gebruikt. Cirkelcomposities vindt men op vele plaatsen terug. In het Livshjul is de gedachte over de eeuwige constante vernieuwing, waar de ene generatie de andere aflost en weer verder bouwt op de voorgaande, verzameld in een monument.

Het Vigeland museum

Links van de ingang van het Vigelandpark staat het stadsmuseum waar de geschiedenis van de stad gedocumenteerd is. Hier vlakbij bevindt zich het Vigeland-museum, dat in het voormalige atelier van de beeldhouwer is gevestigd.

Hier woonde en werkte hij tot aan zijn dood in 1943. In 1947 werd het museum, met ca. 1.600 beelden, 12.000 tekeningen en 420 houtsnijwerken, geopend.

Hier kan men de jeugdwerken van Vigeland aanschouwen, zijn portretten, zijn monumenten en vele honderden ontwerpen. Hier volgen we de ontwikkeling van een kunstenaar en krijgen we inzicht in zijn rijke fantasie en zijn beeldscheppende vermogen.

In de toren staat de urne van de kunstenaar.